Dahor Heritage Balipapan

De woning van Gerardus Anthonius Meddens (1891-1943)

Cultureel Erfgoed in Balikpapan

Balikpapan, een bruisende stad in de Indonesische provincie Oost-Kalimantan, is een belangrijk centrum voor industrie en handel. De plaats heeft een rijke geschiedenis. In 1897 werd hier een oliebron ondekt, die de Mathilda werd genoemd. Dit markeerde het begin van een tijdperk waarin de stad een essentiële rol speelde in de olie-industrie.

Rond 1920, tijdens de Nederlandse koloniale periode, bouwde de Bataafsche Petroleum Maatschappij (BPM) woningen voor de werknemers van de olieraffinaderij. Van deze karakteristieke paalwoningen, ontworpen in een typisch Nederlands-Indische stijl, stonden er aanvankelijk 27 in de wijk. De hoge ramen van bijna twee meter en de sierlijke Hollandse ornamenten maakten deze huizen uniek in de omgeving.

Voor de uitbreiding van de raffinaderij van Pertamina werden 18 van deze woningen gesloopt. Negen huizen bleven behouden en vormen nu het Dahor Heritage-project, dat ligt aan de Jalan Letjen Suprapto. Eén van deze huizen, het Dahor House, werd in 1997 officieel erkend als cultureel erfgoed en kreeg een nieuwe bestemming als museum: het Rumah Dahor Heritage. Dit museum biedt bezoekers een inkijkje in zowel de geschiedenis van Balikpapan als die van de olie- en gaswinning in de regio. Met een mini-leestuin en een uitgebreide bibliotheek draagt het bij aan de educatie en het behoud van het erfgoed.

Bouwstijl en Historische Betekenis

Het gebied ligt aan de kust en vroeger overstroomde het gebied regelmatig met zeewater. Daarom werden de BPM-woningen  als paalwoningen gebouwd. De huizen zijn ontworpen met  stenen funderingen van soms wel een meter hoog. Er werd gebruik gemaakt van duurzame materialen en  houtsoorten. Het open gedeelte onder de woningen werd meestal als opslagruimte gebruikt.

De Dahor Heritage Houses zijn verweven met de geschiedenis van de olie-industrie en de Nederlandse koloniale periode. Het maakt ze tot een belangrijk symbool van Balikpapan’s verleden. Ze worden beheerd door Pertamina.

Een Venster naar het Verleden: Een  Film uit 1937

Naast de historische waarde van de Dahor Heritage-huizen biedt een bijzondere film uit 1937 een zeldzaam kijkje in het leven van de voormalige bewoners. De woning van Gerardus Anthonius Meddens (1891-1943), één van de BPM-huizen, werd vastgelegd op film en toont niet alleen de architectuur van het huis, maar ook de mensen die er woonden en het personeel dat er werkte. Het kan zijn dat het huis in de wijk De Societeit van Klandasan heeft gestaan. (Dank aan Chaz Tumbelaka) 

De beelden laten de dagelijkse gang van zaken zien: families die op bezoek komen, gesprekken en kleine alledaagse bezigheden die nu een tastbare verbinding vormen met het verleden. Dit maakt het erfgoedproject nog levendiger en geeft bezoekers van het museum een dieper inzicht in hoe het leven er destijds uitzag.

G.A.Meddens heeft verschillende machines in de drumfabriek ontworpen. De vader van de historicus Cees Fasseur was de opvolger van G.A.Meddens. Fasseur schrijft hierover in zijn Indisch dagboek. Hij meldt daarin dat de fabriek door zijn vader zelf met dynamiet is opgeblazen toen de Jappanners kwamen en Balikpapan verwoest werd. Dat laat zich niet goed rijmen met de onderstaande foto's. De oliebronnen en de raffinaderijen op Borneo gingen tijdens de Tweede Wereldoorlog begin 1942 over in Japanse handen.